جنگل راش سنگده – سیری در ایران

جنگل راش سنگده در شمال ایران، استان مازندران، شهرستان ساری، منطقه ی دودانگه و روستای سنگده قرار دارد. فاصله جنگل راش با تهران نزدیک به ۳۰۰ کیلومتر و با جاده فیروزکوه نزدیک به ۴۰ کیلومتر است. با مرکز استان مازندران یعنی شهر ساری ۱۰۰ کیلومتر و با نزدیکترین روستا یعنی روستای سنگده ۱۰ کیلومتر فاصله دارد.

جنگل راش درواقع به منطقه ای چند هکتاری در دل جنگل های اطراف روستای سنگده گفته می شود. به زبان مازندرانی و محلی به این منطقه «مرسی سی» گفته می شود که «مِرس» همان درخت راش هست و «سی» قید مکان هست. درنتیجه مرسی سی به منطقه ای که درخت راش وجود دارد گفته می شود و به فارسی جنگل راش شناخته شده است.برای دوستداران پاییز، جنگل راش سنگده که یکی از بهترین مسیرهای جنگل نوردی در ایران است. با درختانی که ارتفاع آن‌ها به ۴۰ متر هم می‌رسد، یکی از بهترین مقصدهای گردشگری و طبیعت‌گردی است. در پای درختان سر به فلک کشیده‌ راش، فرشی به رنگ سرخ و زرد گسترده می‌شود که تار و پود آن از جنس برگ‌ها است.

درختان جنگل راش آن‌قدر بلند قامت‌اند که انگار ستون آسمان شده‌اند. هنگامی که جنگل راش در مه فرو می‌رود، حالتی راز آلود و خیال‌انگیز به خود می‌گیرد؛ سکوتش آن‌قدر عمیق است که شکستن آن غیرممکن به نظر می‌رسد. راه‌پیمایی در جنگل راش و تنفس هوای بی‌نهایت لطیف آن، انسان را از هر چیز جدا می‌کند، مگر لذت بودن در طبیعت. چشم‌انداز این جنگل بکر و تاریخی همیشه زیباست؛ اما در پاییز به‌معنای واقعی کلمه خیره‌کننده می‌شود.

پوشش گیاهی و گونه های جانوری منطقه

جنگل مجموعه‌ای است از درختان، درختچه‌ها، پوشش گیاهی، جانوران و میکروارگانیسم‌ها (قارچ‌ها، باکتری‌ها و ویروس‌ها) که به‌همراه عوامل طبیعی غیرحیاتی مانند خاک، آب، دما، باد و… محیط و رویشگاه و زیستگاه مشخص و معلومی را به‌وجود آورده‌اند. در جنگل طبیعی معمولا درختان کوچک و بزرگ و تنومند به‌طور نامنظم روییده‌اند و علف‌های خودرو فراوان‌ هستند. پوشش گیاهی جنگل‌ها در اثر تبخیر و تعرق در یک محیط موجب تعدیل آب‌وهوا و ایجاد باران می‌شود. تقریبا سه درصد باران‌های کره زمین را جنگل‌ها ایجاد می‌کنند.
درختان جنگل مرس سی یا جنگل راش، بخشی از جنگل باستانی هیرکانی هستند که عمر آن به دوره ژوراسیک و تا ۴۰ میلیون سال قبل برمی‌گردد. نام باستانی این منطقه هیرکانیا (به‌معنای سرزمین گرگ‌ها) بوده است و ازاین‌رو، این جنگل‌ها را جنگل هیرکانی می‌نامند.

درخت راش

چوب راش را که در جنگل‌های ایران فراوان یافت می‌شود در موارد مختلف از جمله برای ساختمان، منازل روستایی و ساخت بسیاری چیزهای دیگر استفاده می‌کنند. درخت راش در جلگه تقریبا نایاب است. اما در جنگل راش و در بلندی‌های کوهستان‌ها فراوان است. در گیلان و مازندران در ارتفاع بیش از دو هزار متر از سطح دریا جنگل‌های خالص آن یافت می‌شود. راش درختی است سایه‌پسند و از این‌ رو شاخ و برگ فراوانی دارد.
نهال جوان آن از سرمای شدید زود آسیب می‌بیند و به‌ویژه سرمای بهاره برگ‌های آن را نابود می‌کند. گرمای زیاد نیز برای آن زیان‌بخش است. این درخت در نقاط سرد خوب رشد نمی‌کند؛ ولی در جاهای گرم تا اندازه‌ای بهتر نتیجه می‌دهد. درخت راش دارای ریشه‌های سطحی است و برای جنگل‌های خاک‌های کم ضخامت و آهکی مناسب است.

درخت راش در جنگل‌های انبوه از شصت تا هشتاد سالگی، ولی در فضای باز از ۴۰ تا ۵۰ سالگی بار می‌دهد. در خاک‌های خوب هر ۵ یا ۶ سال یک‌بار و در آب‌وهوای ناسازگار هر ۱۵ سال یک‌بار میوه فراوان می‌دهد. میوه‌ این درخت پنج تا هفت درصد روغن دارد. ارتفاع تانه درخت راش بسیار زیاد می‌شود و به ۳۵ متر و قطرش به یک متر و نیم می‌رسد.
عمر درخت‌های راش ۲۰۰ تا ۲۵۰ سال است. چوب آن برای ساختن در و پنجره و تراورس راه‌آهن و میز و صندلی و مبل و صندوق و غیره به کار می‌رود و مصرف آن بیش از دیگر چوب‌ها است. از سلولز آن پارچه‌های ابریشمی لطیف و خوب تهیه می‌شود. زغال و هیزم آن نیز مرغوب است.

جاهای دیدنی اطراف جنگل راش سنگده

نزدیک ترین جاذبه طبیعی به جنگل راش دشت بندبن و قله های نروخرو هستند. درواقع با عبور از جنگل راش به پوشش گیاهی درختچه های ازگل وحشی و زرشک خواهیم رسید و با گذشتن از آنها به دشت سرسبز بندبن میرسیم که در دامنه قله های نروخرو قرار دارند. قله های نروخرو هم یکی جذاب ترین قله های جنوب شهرستان ساری و سوادکوه است که ارتفاعی نزدیک به ۳۶۲۰ متر در تابستان مقصد بسیاری از کوهنوردان از نقاط مختلف کشور است.

دومین جاذبه طبیعی نزدیک به جنگل راش، آبشار اوبن است که به عنوان یکی از زیباترین آبشارهای خزه ای شمال ایران محسوب می شود. ولی نکته ای که وجود دارد این است که فاصله ی جنگل راش تا آبشار اوبن بیش از ۴۰ کیلومتر جاده جنگلی است که نزدیک به ۲ ساعت با ماشین فاصله دارد.
از دیگر جاذبه ها می‌توان به دریاچه شورمست، جنگل ارفع ده و سایت ستاره‌نگری آلاشت اشاره کرد. به شما پیشنهاد می‌کنیم اگر فرصت کافی دارید، حتما از این جاذبه‌ها نیز بازدید کنید.

جنگل راش سنگده برای افراد با سلایق متفاوت می‌تواند روزی خاطره‌انگیز را فراهم آورد. از تفریحات این جنگل دوست‌داشتنی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

پیاده‌روی و راه‌پیمایی در طبیعت (پیشنهاد می کنم مطلب حمام جنگل و فواید آن برای بدن را مطالعه بفرمایید)
جنگل‌نوردی در میان درختان تنومند راش
دوچرخه‌سواری گروهی یا تکی
عکاسی از طبیعت بکر، به‌خصوص جنگل پاییززده راش
پیک‌نیک و لذت دورهمی جنگلی
راهپیمایی در جنگل راش سنگده

امکانات جنگل راش سنگده

در محدوده جنگل راش سنگده امکانات خاصی در نظر گرفته نشده است. پس توصیه می‌کنیم پیش از سفر یا در روستای سنگده مایحتاج خود را تهیه کنید و برای دیگر نیازهای خود (از قبیل آب آشامیدنی، سرویس بهداشتی و…) تدبیر لازم را پیشتر بیاندیشید.

اقامت در سفر به جنگل راش سنگده

اگر قصد دارید در سفر به جنگل راش سنگده، اقامت شبانه داشته باشید دو گزینه پیش روی شما وجود دارد. اولین گزینه کمپینگ است که تنها به افراد باتجربه توصیه می‌شود. برای این منظور حتما چادر، کیسه خواب، مواد غذایی خشک، جعبه کمک‌های اولیه و دیگر وسایل لازم کمیپنگ را همراه داشته باشید. گزینه دوم اقامت در اقامتگاه‌های بوم‌گردی و خانه‌های روستایی است. اقامتگاه‌های مزرعه دامون و کمربن در روستای سنگده واقع شده‌اند.

بهترین زمان بازدید از جنگل راش سنگده

از اواخر فروردین تا اوایل دی زمان مناسب برای سفر به این جنگل مملو از درختان سر به فلک کشیده است. برگ‌ریزان درختان راش به‌ویژه در پاییز زیبایی خاصی به این جنگل می‌بخشد. در زمستان دسترسی کمی سخت است و نیاز به تجهیزات خواهید داشت.

نحوه دسترسی به جنگل راش سنگده

جنگل راش در استان مازندران و در بخش دودانگه شهر ساری و در نزدیکی روستای سنگده قرار دارد و یکی از جاذبه‌های بکر طبیعت‌گردی و جاهای دیدنی سوادکوه محسوب می‌شود. فاصله‌ی زمانی سنگده تا تهران حدود سه و نیم ساعت است و با ساری حدود ۱۰۰ کیلومتر فاصله دارد.
از تهران وارد جاده فیروزکوه شوید. با عبور از فیروز کوه مسیر خود را به سوی ورسک، ارفع ده و شورمست ادامه دهید. بعد از شهرک صنعتی شورمست و قبل از پمپ بنزین یک خروجی در سمت راست شما قرار دارد که باید وارد آن شوید. مسیر را ادامه دهید و با عبور از لمرز به فلورد می‌رسید. در ابتدای جاده خانقاه پی یا خنوا باید به‌سمت چپ بپیچید. مسیر اصلی را ادامه دهید، بعد از قهوه‌خانه رنجبر به وزملا و سنگده می‌رسید.
مسیر کوهستانی و جنگلی رسیدن به روستای سنگده (درست مانند خود این روستا) زیبا، غنی، باطراوت و بسیار فرح‌بخش است. از روستا تا ابتدای مسیر پیاده‌روی در جنگل راش، جاده خاکی است که می‌توان برای پیمودن آن از ماشین‌های محلی استفاده کرد. در مسیر پیاده‌روی، درختان بلند قامت راش را می‌بینید که با آرایشی خاص در کنار یکدیگر صف کشیده‌اند. زمین پر است از برگ‌های سرخ و زرد و پاییز و منظره‌ای هزار و یک رنگ پیش چشمانتان تصویر می‌کند که از فرط زیبایی قابل توصیف نیست.